Bu yazımızda, “Halka arz nedir?” ve halka arzın işleyişini ayrıntılı bir şekilde ele aldık. Halka arz çeşitleri, dağıtım yöntemleri ve yatırımcılar için nelere dikkat etmeleri gerektiği gibi önemli konuları inceledik.
Ayrıca, halka arza katılmadan önce göz önünde bulundurmanız gereken kritik noktaları ve yatırımcılar için ne kadar kazançlı olabileceğini de değerlendirdik.
Halka Arz Nedir?
Halka arz, bir şirketin hisse senetlerini halka açık olarak çağrı ve ilan yolu ile satışa sunma işlemidir. Halka arzlar, şirketlerin hisse senetlerini daha geniş bir yatırımcı kitlesiyle paylaşma ve sermaye artırma amacı taşırlar. Halka arz işleminin ardından şirketler Borsa İstanbul (BIST) pay piyasasında işlem görebilirler. Böylece tüm yatırımcılara da hissedar olma yolu açılır.
Şirketler işlerini büyütmek, yeni projelere yatırım yapmak veya mevcut borçlarını ödemek için daha fazla sermayeye ihtiyaç duyar. İşte burada halka arz devreye girer.
Örnek vermek gerekirse, düşünün ki sizin gibi birçok insanın da sevdiği bir meyve suyu markası var. Bu şirket müşterilerine daha fazla meyve bahçesi almak ve yeni lezzetler sunarak büyümek istiyor. Ancak bunun için belirli bir sermayeye ihtiyaç duyuyor. İşte bu noktada şirket, halka arz yaparak kamuya hisselerini satışa sunar. Siz ve diğer yatırımcılar bu hisseleri satın alarak şirkete yatırım yapmış olursunuz. Bu yatırımın karşılığında da şirketin bir parçası olursunuz.
Sonuç olarak halka arz, şirketin büyümesine yardımcı olmak ve aynı zamanda insanlara yatırım yapma fırsatı sunmak demektir. Bu işlem sayesinde şirket, büyüme hedeflerini gerçekleştirirken siz de hisse senetleri değer kazandıkça yatırımınızdan kâr elde edersiniz.
Halka arz yolu ile satılacak hisseler, 3 farklı yol ile yatırımcılara satılmaktadır.
Halka Arz Çeşitleri Nelerdir?
Halka arz, birincil ve ikincil halka arz olarak temelde ikiye ayrılmaktadır.
Birincil Halka Arz Nedir?
Birincil halka arz, bir şirketin hisselerini ilk kez satışa çıkarması ve borsaya kote olması, yani borsada işlem görmeye başlamasıdır.
İkincil Halka Arz Nedir?
İkincil halka arz, daha önce hisselerinin bir kısmını satışa çıkaran bir şirketin hisselerinin diğer bir bölümünü daha halka arz etmesidir. Halihazırda borsada işlem gören bir şirketin sermaye artırımı yoluyla yaptığı yeni pay ihracı ikincil halka arz kategorisine girmektedir.
Yani halka arz yöntemleri mevcut hisse satışı, sermaye artırımı ya da her iki yolun birlikte kullanılması şeklinde yapılabilir.
Halka Arzda Hisseler 3 Farklı Yol İle Satılmaktadır;
1.Talep Toplama Yöntemiyle Halka Arz Nedir?
Birincisi ve en yaygın olanı talep toplama yöntemiyle satıştır. Talep toplama yöntemde kendi içinde de 3’e ayrılmaktadır;
- Sabit fiyatla talep toplama: Sabit fiyatla talep toplama yönteminde hissenin belirlenen arz fiyatı üzerinden talepler toplanır.
- Fiyat teklifi alma yoluyla talep toplama: Fiyat teklifi alma yönteminde hissenin belirlenen asgari fiyatının üzerinde olmak kaydıyla yatırımcılardan serbest fiyat teklifleri alınır. En çok teklifin verildiği fiyat düzeyi satış fiyatı olarak belirlenir ve dağıtım buna göre yapılır.
- Fiyat aralığı yoluyla talep toplama: Fiyat aralığı yoluyla talep toplama yönteminde hisse için bir taban ve tavan fiyatı belirlenir. Tavan fiyat, taban fiyatın yüzde yirmisini aşmayacak şekilde belirlenir. Yine en çok teklifin verildiği fiyat, satış fiyatı olarak gerçekleşir.
2.Borsada Satış Yöntemi ile Halka Arz Nedir?
Talep toplama yöntemi borsa dışında aracı kurum vasıtasıyla halka arz yöntemiyken, borsada satış yöntemi doğrudan borsa birincil piyasasında hisselerin halka arz edilmesidir. borsada satış yöntemi kullanılarak yeni aracı kurum vasıtasıyla da halka arz yapılabilir.
Borsada satış yönteminde talep toplama ve satış bakımından sürekli müzayede yöntemi, sabit fiyat yöntemi ve değişken fiyat yöntemi kullanılabilmektedir.
3.Talep Toplanmaksızın Satış Yöntemi ile Halka Arz Nedir?
Son ve üçüncü yöntemi ise talep toplanmaksızın satış yöntemidir. Payları borsada işlem görmeyen, halka açık ortaklıklardan SPK’nın ilgili mevzuatında yer alan nitelikleri belirlenmiş ortaklar dışında kalanların paylarının kendileri ya da yetkili kuruluşlar aracılığıyla belirli bir fiyattan izahnamede belirlenecek bir usul ile halka haz edilmek suretiyle satışıdır.
Payları borsada ilk defa işlem görecek bir şirketin halka arz yönteminde talep toplama yöntemi ya da borsada satış yöntemi kullanılması zorunludur. Talep toplanmasına en erken sirkülerin ilanını izleyen ikinci iş günü başlanabilir.
Talep toplama süresi en az iki iş günü en fazla otuz gün olabilmektedir. Aynı kişiye ait birden çok hesap üzerinden girilen taleplerde verilen en yüksek miktarlı teklif dikkate alınır.
Yatırımcıların bir halka arzda ilk merak ettiği konu dağıtım kısmıdır. Hisselerin dağıtımı, eşit dağıtım ve oransal dağıtım olmak üzere iki farklı yolla yapılmaktadır.
Eşit Dağıtım Halka Arz Nedir?
Eşit dağıtım yönteminde, halka arz edilecek adet miktarı halka arz talebi giren kişi sayısına bölünerek dağıtım miktarı elde edilir. Bu yöntemde girilen teklifin adet miktarı önem arz etmemekte, herkes eşit miktarda hisse almaktadır.
Bu sayede halka arza katılan herkesin eşit bir fırsata sahip olduğu ve herkesin aynı miktarda hisse senedi aldığı bir dağıtım gerçekleştirilmiş olur. Örneğin halka arz edilen hisse sayısı 1.000 olsun. Halka arza katılan kişi sayısı da 500 olsun. Bu durumda alacağınız hisse sayısı 1.000/500=2‘dir.
Oransal Dağıtım Halka Arz Nedir?
Oransal dağıtım yönteminde ne kadar yüksek talepte bulunursanız, fazla hisse alma olasılığınız o kadar yüksek olmaktadır.
Çünkü halka arz edilen adet miktarı talep eden kişi sayısına değil talep edilen toplam adet miktarına bölünerek bir tahsisat oranı elde edilmektedir.
Örneğin, şirket on milyon adet hisseyi halka arz ediyor olsun. Bu halka arza toplam elli milyon adet teklif verilmiş olsun. Arz edilen miktarın, talep edilen miktara bölünmesiyle arzın talebi karşılama oranı yüzde yirmi olarak tespit edilir.
Bu da hisseyi talep eden her yatırımcının talep ettiği miktarın yüzde yirmisi karşılanacak anlamına gelmektedir.
Halka Arz Ne Kadar Kazandırır?
Halka arza katılarak yatırım yapmak istiyorsanız kazanç konusunda büyük beklentiler içerisinde olmamanızda yarar var. Çünkü, halka arz olan firmanın belirlediği hisse miktarı belirli sayıdadır. Özellikle eşit dağıtımlı olarak halka arz gerçekleşmişse her yatırımcı ile aynı sayıda hisse sahibi olabilirsiniz.
Halka arz olan şirkete gösterilen talep doğrultusunda alacağınız hisse senedi sayısı çok fazla olmayacaktır. Örnek verecek olursak; Halka arz olacak şirketin toplam hisse sayısı 1.000 adet olsun. Halka arza katılım sayısı 100 olsun. Eşit dağıtımlı halka arzda alacağınız hisse adeti 1.000/100=10 adet olacaktır.
Oransal dağılımda ise hisse alımı biraz daha farklıdır. Oransal dağılımda ne kadar çok fazla miktarda alım emri verirseniz o kadar fazla hisse alabilirsiniz. Oransal dağılımda payların hangi oranda dağıtılacağı farklılık gösterebilir.
Halka Arzda Bunlara Dikkat Edin
Halka arzda dikkat etmeniz gereken 3 ana husus bulunmaktadır. Bunlar; halka arz izahnamesi, halka arz fiyat tespit raporu ve halka arz fiyat değerlendirme raporudur.
Halka Arz İzahnamesi Nedir?: Halka arz izahnamesi, şirketin işleyişi, finansal durumu, yönetim ekibi, risk faktörleri, iş stratejisi ve halka arz detaylarını ayrıntılı bir şekilde bulacağınız dokümandır. Yatırımcılar şirketin halka arzından gelecek fonu nerede ve nasıl kullanacağına bu dokümandan ulaşabilirler. Bu nedenle halka arza katılmadan önce izahnameyi dikkatle incelemek oldukça önemlidir.
Halka Arz Fiyat Tespit Raporu Nedir?: Halka arz fiyatı, yatırımcıların hisse senetlerini hangi fiyattan alacaklarını belirler. Bu nedenle halka arz fiyatının adil ve mantıklı bir şekilde tespit edilmesi oldukça önemlidir. Halka arz fiyat tespit raporu, belirlenen fiyatın nasıl hesaplandığını ve neye dayandığını ayrıntılı olarak açıklar. Yatırımcılar için hisse senetlerinin uygun bir değer üzerinden satın alınması da oldukça önemlidir.
Halka Arz Fiyat Değerlendirme Raporu Nedir?: Bu rapor, bağımsız bir değerlendirme kuruluşu veya analist tarafından hazırlanır. Halka arz edilen hisse senetlerinin piyasa değerini ve olası getiri potansiyelini değerlendirir. Yatırımcılar için bu rapor, halka arz fiyatının makul olup olmadığını değerlendirmelerine yardımcı olur.
“Halka Arz Nedir?” ile Alakalı Diğer Soru ve Cevaplar:
Halka Arzın Amacı Nedir?
Halka arzın amacı, özel şirketlerin hisse senetlerini genel halka sunarak sermaye artırma, büyüme fırsatlarına erişim, likidite sağlama, tanınabilirlik ve işletmeyi daha şeffaf hale getirme amaçlanmaktadır. Şirketlerin büyümesi için onları finanse etmek ve yatırımcılara hisse senetleri aracılığıyla ortaklık fırsatları sunmak amaçlanmaktadır.
Taslak Halka Arz Nedir?
Taslak halka arz, bir şirketin halka açılma sürecinin ilk aşamasını ifade eder. Bu aşamada şirket halka arz belgesini hazırlar ve Sermaye Piyasası Kurulu(SPK)’na sunar. Halka arz belgesi, şirketin finansal sağlığı, iş modeli, yönetim ekibi, faaliyetleri ve halka arz stratejisi hakkında ayrıntılı bilgiler içerir.
Taslak halka arz aşaması, şirketin halka açılma sürecine giriş yapmadan önce gereken düzenleyici uygunlukları sağlamasına ve belgeyi hazırlamasına olanak tanır. SPK ve diğer ilgili otoriteler, belgenin uygunluğunu ve şeffaflığını değerlendirirler. Bu belge, yatırımcılara şirket hakkında detaylı bilgi sunar ve yatırım yapma kararlarını daha bilinçli bir şekilde almalarına yardımcı olur.
Halka Arz ile Hisse Nasıl Alınır?
Halka arza katılmak istiyorsanız bunun için güvenilir bir aracı kurum üzerinden veya müşterisi olduğunuz banka üzerinden katılım sağlamanız gerekmektedir. Türkiye’de halka arza katılmak için genellikle bankalar tercih edilmektedir. Bankaların yatırım uygulamaları üzerinden halka arz olacak şirketleri de güncel olarak takip edebilirsiniz.
Halka Arz Hissesi Ne Zaman Satılmalıdır?
Halka arz ile aldığınız hisseleriniz borsada işlem görmeye başladıktan hemen sonra, dilediğiniz gün satabilirsiniz. Türkiye’de halka arz hisseleri genellikle ilk 2-3 gün sürekli tavan yaparak ilerler. Tabi bu yükseliş her halka arz hissesi için geçerli değildir.
Genel olarak, yatırımcılar halka arz sonrası hisselerini uzun vadeli tutmayı tercih ediyorlar. Çünkü şirket değer kazandıkça daha fazla getiri elde etmektedirler. Ancak hisse satışı düşünüldüğünde piyasa koşulları kesinlikle göz önünde bulundurulmalıdır. Piyasa yukarı yönlü bir ivme yakalamışsa hisse satışı yapmak size alacağınız kârlardan zarar ettirebilir.
Halka Arzda Bilanço İncelemesi Nedir?
Halka arzda bilanço incelemesi, potansiyel yatırımcılar için hayati öneme sahip konulardan birisidir. Şirketin finansal sağlığını ve istikrarını anlamamıza yardımcı olur. İnceleme sırasında dikkat edilmesi gereken ana konular şunlardır:
Varlıklar ve Değerleri: Şirketin sahip olduğu varlıkların türü ve değeri incelenmelidir. Bu inceleme, şirketin temel kaynaklarını ve varlıklarını anlamak için oldukça önemlidir.
Borçlar ve Yükümlülükler: Şirketin mevcut borçları ve gelecekteki yükümlülükleri değerlendirilmelidir. Şirketin finansal yükünü anlamak için önemlidir.
Öz Sermaye: Şirketin öz sermayesi, bilançonun temel bir parçasıdır. Şirketin sahip olduğu net değeri temsil eder ve finansal sağlığı hakkında yatırımcılara bilgi sağlar.
Kar ve Zarar Tablosu ile Karşılaştırma: Bilanço ile şirketin kar ve zarar tablosu karşılaştırılmalıdır. Şirketin finansal istikrarını ve uzun vadeli karlılığını anlamak için yardımcı olur.
Bilanço incelemesi, yatırımcıların şirketin mali sağlığını değerlendirmesine yardımcı olur ve halka arza katılmadan önce bilinçli kararlar almalarını sağlar.
İlginizi Çekebilecek Güncel Sayfalar:
